 |
 |
Tanınmış marketinq mütəxəsisi Ayaz Qocamanovun növbədənkənar parlament seçkilərində 87 saylı Ağsu-İsmayıllı seçki dairəsindən namizədliyi qeydə alınıb. Bu barədə gənc iqtisadçı özü məlumat verib.
A.Qocamanov bildirib ki, imzatoplama proseduru 10 gün ərzində həyata keçirilib: “Təcrübəli komanda üzvlərim əksər kəndlərdə oldu, imzatoplama işini uğurla apardı. Bu həm də bizə seçicilərimizlə ünsiyyət qurmaq imkanı yaratdı”.
87 saylı Ağsu-İsmayıllı seçki dairəsindən iddialı namizəd hesab olunan Ayaz Qocamanov bildirib ki, bu günlərdə Ağsu rayonunun mərkəzində və kəndlərdə Seçki Qərargahı yaradılacaq: “Artıq bir neçə məkan müəyyənləşdirilib. Komandamızın rahat fəaliyyəti, seçicilərimlə görüş üçün bütün lazımı şərait qurulacaq”.
Bütün namizədləri özünə ciddi rəqib hesab edən Ayaz Qocamanov imzatoplamada dəstək olan hər kəsə təşəkkürünü bildirib, namizədlərə seçki təbliğatı zamanı səmimi, şəffav və düzgün mübarizə aparmalarını arzu edib.
A.Qocamanov həmçinin, qarşıdan gələn Yeni il bayramı və Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü münasibətilə bütün Azərbaycan xalqını təbrik edib, cansağlığı, xoşbəxtlik arzulayıb.
Qeyd edək ki, 87 saylı Ağsu-İsmayıllı seçki dairəsindən namizədliyi qeydə alınan Ayaz Qocamanov gənc iqtisadçıdır. Azərbaycanın Türkiyə və Rusiya ticarət əlaqələrində kiçik sahibkarlara dəstək verən tanınmış merketinq mütəxəsisidir.
Müdafiə naziri general-polkovnik Zakir Həsənov və nazirliyin digər rəhbər heyəti hərbi hissələrdə yeni istifadəyə verilən bir sıra obyektlərin açılışında iştirak edib. Bu barədə "Qafqazinfo"ya Müdafiə Nazirliyindən məlumat verilib.
Yeni bina ilə tanış olan nazirliyin rəhbərliyinə burada yaradılan şərait barədə ətraflı məlumat verilib. Bildirilib ki, üçmərtəbəli qərargah binası 70-dən artıq xidməti və inzibati otaqdan ibarətdir. Bütün otaqlar mebel və kommunikasiya xətləri ilə təmin olunub. Bina mərkəzləşdirilmiş istilik sistemi, işıq, su və qaz ilə təchiz edilib.
Sonra nazirliyin rəhbərliyi daha bir hərbi hissədə yeni inşa edilən ikimərtəbəli qərargahda və əsaslı təmirdən sonra istifadəyə verilən tibb məntəqəsində olub. Bildirilib ki, qərargahdakı 35-dən artıq inzibati və xidməti iş otağı mərkəzləşdirilmiş istilik sistemi, işıq, su, qaz və kommunikasiya xətləri, lazımi mebel və avadanlıqla təmin olunub.
anışlıqdan sonra Müdafiə naziri hərbi qulluqçuların xidməti və sosial-məişət şəraitlərinin daha da yaxşılaşdırılması ilə bağlı tapşırıqlar verib, şəxsi heyətə xidmətlərində uğurlar arzulayıb və qarşıdan gələn 31 Dekabr - Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il bayramı münasibətilə təbrik edib.
Tibb sahəsi cəmiyyət üçün ən vacib olan peşələrdən biridir. Sağlam cəmiyyətin inkişafinda tibbin böyük rolu vardır. Məlumdur ki,tibbin inkişafı, elmi dərəcənin yüksəkliyi ilə zirvələrə ucalır. Təhsilin yüksək tədris olunduğu hər bir dövlətdə tibb sahəsinin böyük sürətlə inkişaf etdiyinin şahidiyik.Əlbətdə ki,inkişaf etmiş dövlətlərə baxdıqda ölkəmizin səhiyyə və təhsili sağalmaz xəstəliyə düçar olmuş vicuda bənzəyir. İllərdir ki,bu iki ayrılmaz sahələrdə böyük problemlərin yaşanmasını müşahidə edirik. Hələ o zamanlar ulu öndər Heydər Əliyev rüşvətin xəstəlik olduğunu müsahibələrinin birində qeyd etmişdir. Bu gün isə Səhiyyə sahəsində bu xəstəliyə düçar olanların sayı günü-gündən artır.
Bir neçə gün öncə “DogruXeber.az” informasiya agentliyində Tibb unversitetinin Terapevtik klinikası haqqında qısa mətinli məlumat dərc olunmuşdu. Təbii ki,klinikanın daxilində cərəyan edən qanusuzluqları saymaqla bitib tükənmir. Odur ki,diqqətinizə çatdıracağımız bu günkü mövzu, Tibb Terapevtik klinikasının Uşaq Kardiologiya şöbəsinin müdürü Elnur İmanovun yarıtmaz işi və karrupsiya əməli ilə bağlıdır.
Klinikanın Uşaq Kardioloqu Elnur İmanovun yarıtmaz və səriştəsiz əməliyyatlarından əziyyət çəkən bir neçə valideyinlər və klinikanın tibb işçisi Nərgiz Xəlilova tərəfindən redaksiyamıza çox saylı şikayət xarakterli müraciətlərlə bir neçə audio və video faktlar daxil olmuşdur. Dəyərli izləyicilərimiz yadınızdadırsa ötən buraxlışımızda, E.İmanovun səriştəsiz əməliyyatından bir neçə müddət sonra ölümcül hala düşən Umarov Yasin adlı uşaq haqda qısa bəhs etmişdik.
Bu gün isə həmin üşağın anasının audio səs yazısı və təcrübəsiz həkim E.İmanovun əməliyyat zamanı uşağın ürəyinə qoyduğu cihazın foto rəsmini sizlərə təqdim edəcəyik. Ən dəhşətlisi burdadır ki,əməliyyat üçün 5100 manat alan E.İmanov əməliyyatdan çıxdıqdan sonra utanmadan əməliyyatın uğursuz olduğunu, bütün ümüdlərini həkimə bağlayan anaya söyləyir. Halbu ki,ananın bildirdiyinə görə əməliyyatdan qabaq əməliyyat xərclərinin davasın edən E.İmanov öncədən pulu alıb 1500 manatı kassaya köçürür qalanın isə şəxsi hesabına ayırır. Hətta iddialara görə verilən qəbizlər qeyri qanuni qəbizlərdir. Yəqin ki,foto rəsimdəki qəbizlərə baxanda aidiatı qrumlar müəyyən edə biləcəklər ki,qanunidir yoxsa qanunsuz.
Bu məsələnin bir tərəfi digər məlumatlar isə insanı şok edir. Müraciətlərdə bildirilir ki,hər zaman insanların qayğısında düran onlara köməklik edən Heydər Əliyev fondu,bu dəfə klinika tərəfindən aldanılır. Belə ki,fond tərəfindən göndərilən xəstədən “məhşur”doktor E.İmanov pul almaqdan çəkinmir. Daxil olmuş məlumatlarda bildirilir ki,Topçubaşov adına xəstəxanada E.İmanov Fond xəstəsindən əməliyyat üçün 2000 manat pul almışdır. Deyilənlərə görə üzərindən bir müddət keçdikdən sonra həmin uşağın səhhəti pisləşib və valideyinlər klinikaya gəlib E.İmanovdan əməliyyat üçün verdikləri pulları geri qaytarmasını tələb ediblər. Amma təcrübəsiz həkim canını qurtarmaq üçün polisə muraciət etməkdən çəkinməyib.
Beləliklə valideyinləri polis müdaxiləsi ilə klinikadan uzaqlaşdırıblar. Dəyərli oxucular xatirinizdədirsə otənki yazımızda qeyd etmişdik ki,Umarov Yasinin əməliyyatını bitirdikdən sonra təcrübəsizliyini görən E.İmanov əməliyyat bitən kimi dərhal asisentini göndərib ki,əməliyyatın videodiskini ona gətirsin. Asisent həqiqətləri əks etdirən videodiski təqdim edən kimi E.İmanov diski sındıraraq yararsız hala salır. Tapşırır ki,digər keçirdiyi eyni tipli əməliyyatın görüntülərini qeydə alıb diski gətirsin. Bu tapşırığı yerinə yetirən tibb bacısı Aygül Məmmədova olmuşdur. Yaxşı demiş atalar “cəhənnəmə gedən özünə yoldaş axtarar”
Bu hələ harasıdır,klinikada baş verən maliyyə fırıldaqlarını yazmaqla bitməz. Bu cür məsələlərə aydınlıq gətirilməsi üçün Tibb Terapevtik klinikanın direktoru Samir Allahverdiyevlə telefon əlaqəsi saxladıq. Drektor S.Allahverdiyev sualllarımıza üzbə-üz cavablandıracağını bildirdi. Biz də, bu cür təkitlərdən sonra məcbur olub klinikaya getdik. Özünü hərbiçi adlandıran Drektor S.Allahverdiyev suallarımızdan hiddətlənib E.İmanovu da otağa çağırdı. Təbii ki,10-a yaxın suallarımızdan birinin ətrafında dövr edib durduq. Verilən suala E.İmanov cavab verərkən həyacan keçirirdi. Bunu görən Direktor S.Allahverdiyev Sanki,körpə uşağa qorxma-qorxma deyən valideyin rolunda E.İmanova təsəlli verib sakitləşdirirdi. Bundan əlavə məlumatlarda bildirilir ki,qeydiyat şöbəsində uzun müddət çalışan işçilərin əksəriyyəti ştatdan kənar fəaliyyət göstərirmiş. Bu deyilən qeyri qanuni əmələ labaratoriya şöbəsinidə əlavə etmək olar. Çünki 20-dən artıq işçinin 6-7-si qeyri rəsmi fəaliyyət göstərdikləri bildirilir.
Klinikanın direktoru S.Allahverdiyev danışanda elə danışır ki,kənardan onu dinləyən zənn edər ki,onu bu vəzifəyə zorla qoyublar. Danışıq əsnasında özünün şəxsi klinikasının olduğunu deyən drektor,özünə arxayın tərzdə baş verən qanunsuzluqlara soyuq münasibət göstərdi. Müraciətçi N.Xəlilovanın dediklərinə əsaslansaq drektor S.Allahverdiyev bakıya gətirilən təcili tibbi yardım maşınlarının dövriyyəsində şəxsi payının olduğu xüsusi qeyd olunur. Görünür ki,əvvəllər hərbiçi olmuş S.Allahverdiyev rəhbəri olduğu dövlət müəssəsini şəxsi klinikası olduğunu zənn edir. Əgər belə olmasaydı klinikada həkimə xüsusi diqqət, tibb bacılarına isə ögey münasibət nümaiş etdirməzdi.
Dəyərli oxucular sonda qiqqətinizə çatdıraq ki,xəstə Umarov Yasinin anası sərişdəsiz həkim Elnur İmanovdan 5100 manatı geri almağı bacarır. Bu onu deməyə əsas verir ki,həkim öz bacarıqsızlığını və təcrübəsizliyi ilə barışmalı olub. Azərbaycan Səhiyyəsində E.İmanov kimi təcrübəsiz həkimlərin sayı inkişaf etmiş dövlətlərin baytarlıq idarəsində çalışan həkimlərin sayı qədərdir.
Qeyd etdiklərimizi təhqir hesab etməyin çünki E.İmanov kimi təcrübəsiz həkimlər dərk etmirlər ki,Allahdan sonra ikinci bir varlıq olaraq son ümüdlərini onlara bağlayan valideyinlər hansı hissləri keçirirlər. Onlar unutmamalıdırlar ki,əməliyyat etdikləri başqa varlıq deyil,insan həyatıdır. Yuxarıda qeyd etdiyimiz ulu öndər H.Əliyevin dediyi kəlam, bir daha yerinə düşür. Rüşvət bir xəstəlikdir bu xəstəliyə bulaşanların zərərini günahsız insanlar çəkməli olurlar.
Bu hələ son deyil E.İmanovun tibb işçisinə qarşı əxlaqsız davranışı və digər maliyyə fırıldaqları barədə növbəti buraxlışlarımızda diqqətinizə çatdıracağıq.
Bizi izləyin..!!
DoğruXəbər.az
Heydər Əliyev prospekti ilə Zəki Məmmədov küçəsinin kəsişməsində yeni yeraltı piyada keçidinin tikintisi ilə əlaqədar olaraq, prospektin yan yolunun sözügedən əraziyə düşən hissəsində Koroğlu metrostansiyası istiqamətdə avtonəqliyyat vasitələrinin hərəkəti məhdudlaşdırılır.
"Ölkə.Az" "Azərbaycan Avtomobil Yolları" Dövlət Agentliyinə istinadən xəbər verir ki, məhdudlaşma 1 yanvar saat 10:00-dan 3 gün müddətinə tətbiq ediləcək.
Sürücülərdən aparılan işlərə anlayışla yanaşmaları xahiş olunur və öncədən hərəkət istiqamətlərinə uyğun prospektin əsas yolundan istifadə etmələri tövsiyə edilir.
Azərbaycanda dərman vasitələrinin əlavə təsirlərinin izlənməsi, qeydiyyata alınması, qiymətləndirilməsi, müvafiq tədqiqatların aparılması və bu sahədə zəruri tədbirlərin görülməsinə dair icra mexanizmləri müəyyənləşib.
"Ölkə.Az" xəbər verir ki, bu, Nazirlər Kabinetinin təsdiqlədiyi "Dərman vasitələrinin farmakonəzarət Qaydası"nda əksini tapıb.
Bu Qayda 1 yanvar 2020-ci ildən qüvvəyə minir.
Bu Qayda mülkiyyət və təşkilati hüquqi formasından asılı olmayaraq bütün müalicə-profilaktika müəssisələri, dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyatı haqqında vəsiqənin sahibi və onun müvəkkil etdiyi şəxslərə şamil olunur.
Farmakonəzarət dərman vasitələrinin istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirlərin və digər arzuolunmaz nəticələrin, dərman vasitəsinin səhv istifadəsi ilə bağlı xətanın, kontrafakt və effektivliyini, keyfiyyətini və təhlükəsizliyini müəyyən etmək mümkün olmayan (substandart) dərman vasitələrinin, dərman vasitəsinin effektivliyinin, dərman vasitəsindən sui-istifadə hallarının və dərman vasitələrinin qarşılıqlı təsirinin müəyyən edilməsini əhatə edir.
Farmakonəzarət dövlət qeydiyyatına alınmış və dövlət qeydiyyatına alınması üçün müraciət edilmiş dərman vasitələrinə, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının müvafiq təsdiqedici sənədi ilə istifadəsi tövsiyə olunan dərman vasitələrinə, nadir hallarda rast gəlinən və spesifik müalicə tələb edən xəstəliklərin müalicəsi üçün nəzərdə tutulan dərman vasitələrinə, həmçinin bitki tərkibli dərman vasitələrinə, ənənəvi dərman vasitələrinə, bioloji dərman vasitələrinə, vaksinlərə, qan preparatlarına və yüksək risk qrupuna daxil olan tibb vasitələrinə (invaziv tibb vasitələrinə) şamil edilir.
Farmakonəzarət Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinin tələblərinə uyğun olaraq həyata keçirilir.
Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsi farmakonəzarət üzrə fəaliyyətin həyata keçirilməsinə dair Səhiyyə Nazirliyinin təlimatıdır.
Farmakonəzarət üzrə məsul şəxs müalicə-profilaktika müəssisəsi, dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyatı haqqında vəsiqənin sahibi və farmakonəzarət üzrə tədbirləri həyata keçirən təşkilat tərəfindən farmakonəzarətlə bağlı bu Qayda ilə müəyyən edilmiş tədbirləri həyata keçirmək məqsədilə Əmək Məcəlləsinə uyğun olaraq işə qəbul edilən, əsas (baza ali) tibb təhsilinə malik şəxslərdir.
Farmakonəzarət sistemi isə vəsiqə sahibi və Səhiyyə Nazirliyinin "Analitik Ekspertiza Mərkəzi" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti (qurum) tərəfindən bu Qaydada göstərilən fəaliyyətin həyata keçirilməsində istifadə edilən və dərman vasitələrinin təhlükəsizliyinə nəzarət edərək, fayda-risk nisbətində ola biləcək bütün dəyişiklikləri müəyyən etmək üçün qurulmuş sistemdir.
Qurum xüsusi nəzarətdə olan dərman vasitələrinin siyahısını hazırlayır və təsdiqlənməsi üçün Nazirliyə təqdim edir.
Təsdiqlənmiş xüsusi nəzarətdə olan dərman vasitələrinin siyahısında olan dərman vasitələrinin təhlükəsizliyinə Qurum nəzarət edir.
Qurum KİV-dən istifadə edərək insan sağlamlığı üçün təhlükəli dərman vasitələri haqqında ictimaiyyəti məlumatlandırır, dərman təhlükəsizliyi ilə əlaqədar məlumatları və tibb işçisini məlumatlandırma məktublarını öz internet səhifəsində dərc edir.
Mülkiyyət və təşkilati hüquqi formasından asılı olmayaraq bütün müalicə-profilaktika müəssisələri, dərman vasitəsinin vəsiqə sahibi və ya onun müvəkkil etdiyi şəxs dərman vasitələrinin təhlükəsiz istifadəsinin təmin edilməsi üçün bu Qaydaya və Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinin tələblərinə uyğun olaraq farmakonəzarət üzrə tədbirlər görür, o cümlədən farmakonəzarət üzrə məsul şəxs müəyyən edirlər.
Müalicə-profilaktika müəssisələrinin farmakonəzarət üzrə məsul şəxsləri, vəsiqə sahibi və ya onun müvəkkil etdiyi şəxs dərman vasitələrinin istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirləri və digər arzuolunmaz nəticələr barədə məlumatları, həmçinin farmako-nəzarət üzrə məlumatları və hesabat sənədlərini Quruma təqdim etməlidirlər.
Farmakonəzarət üzrə məlumat və hesabat sənədləri (RİP, DYTH, FSƏD) Azərbaycan, rus və ya ingilis dillərindən birində kağız və ya "Elektron imza və elektron sənəd haqqında" qanununa uyğun olaraq elektron sənəd formasında təqdim edilməlidir.
Farmakonəzarətin həyata keçirilməsi ilə bağlı vəsiqə sahibi aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir:
- dərman vasitələrinin təhlükəsizliyinin davamlı monitorinqini aparır, dərman vasitəsinin qeydiyyatda olduğu digər ölkələrin səlahiyyətli orqanları tərəfindən qoyulmuş qadağa və məhdudiyyətlər də daxil olmaqla, dərman vasitəsinin fayda-risk nisbətinin qiymətlən-dirilməsinə təsir edə biləcək bütün növ dəyişikliklər barədə Qurumu məlumatlandırır və dərman vasitəsi haqqında olan məlumatların mövcud elmi məlumatlar əsasında yenilənməsini təmin edir;
- farmakonəzarət sistemini qurur və bu sistem vasitəsilə əldə etdiyi məlumatları qiymətləndirərək riski minimallaşdırmaq və ya qarşısını almaq üçün tədbirlər görür;
- dərman vasitələrinin yaratdığı əlavə təsirləri təsnifatlaş-dırarkən MedDRA (Beynəlxalq Harmonizasiya Konfransı (ICH) tərəfindən hazırlanan tənzimləyici fəaliyyətlər üçün tibb lüğəti) terminologiyasından istifadə edir;
- farmakonəzarət sistemində sistemli audit aparır, onun nəticələrini farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesinə qeyd kimi əlavə edir və həmin nəticələr əsasında mövcud problemlərin aradan qaldırılmasına istiqamətlənmiş fəaliyyət planının hazırlanmasını və tətbiqini təmin edir;
- farmakonəzarət üzrə məsul şəxs və onun müavinini işə qəbul edir.
- Farmakonəzarət üzrə məsul şəxs və onun müavini barədə məlumatları (adı, soyadı, atasının adı, təhsili və iş təcrübəsi), o cümlədən əlaqə məlumatlarını (ünvan, telefon, faks və elekton poçt) vəzifəyə təyin olunduqları tarixdən etibarən ən geci 7 iş günü müddətində Quruma bildirir;
- farmakonəzarət üzrə məsul şəxs və onun müavini dəyişdirildiyi halda onların yerinə ən geci 3 (y müddətində yenilərini təyin edir və Quruma məlumat verir;
- farmakonəzarət üzrə məsul şəxs və onun müavininin Qurumun təşkil etdiyi farmakonəzarət mövzusunda əsas təlim proqramında iştirakını təmin edir və həmin şəxslərin farmakonəzarət üzrə digər təlimlərdə iştirakına dəstək olur;
- farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesini hazırlayır və Quruma təqdim edir;
- risk idarəetmə sistemini dərman vasitəsilə bağlı mövcud və potensial risklərə, həmçinin qeydiyyatdan sonrakı təhlükəsizlik məlumatlarının tələbinə uyğun hazırlayır və yeniləyir, yeni risklərin olub-olmamasını, risklərin dəyişib-dəyişmədiyini və ya dərman vasitəsinin fayda-risk nisbətində hər hansı bir dəyişiklik olub-olmamasını müəyyən etmək üçün farmakonəzarət məlumatlarının monitorinqini aparır və dəyişiklik müəyyən edildikdə Qurumu məlumatlandırır;
- risk idarəetmə planına əsasən görülən tədbirlərin nəticələrinə nəzarət edir;
- əməkdaşlarının farmakonəzarət üzrə təlimlərdə iştirakını təmin edir və təlimlərin qeydiyyatını aparır;
- tibb və əczaçılıq işçiləri, habelə istehlakçılar tərəfindən dərman vasitəsinin əlavə təsirləri barədə verilən məlumatların Quruma bildirilməsi üçün Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsində göstərilən standart mətni dərman vasitəsinin istifadə təlimatına əlavə edir;
- xüsusi nəzarətdə olan dərman vasitələrinə dair Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsində göstərilən tədbirləri görür;
- dərman vasitəsinin təhlükəsizliyi ilə bağlı problemlər aşkar edildikdə, həmin dərman vasitəsinin satışının müvəqqəti dayandırılması və ya qeydiyyata alınmasından imtina edilməsi və ya bu Qaydada nəzərdə tutulmuş digər tədbirləri planlaşdırdıqda, dərhal Quruma bildirir;
- Qurumun bu Qaydada nəzərdə tutulmuş tələblərini vaxtında və tam olaraq icra edir.
armakonəzarət sistemi bir neçə vəsiqə sahibi tərəfindən birgə qurulduqda, onların farmakonəzarət üzrə vahid məsul şəxs təyin etmək hüququ var.
Vəsiqə sahibinin farmakonəzarət üzrə tədbirləri farmako-nəzarət üzrə məsul şəxs təyin etmədən, təşkilat vasitəsilə həyata keçirmək hüququ var.
Farmakonəzarətlə əlaqədar tədbirlərin təşkilat vasitəsilə qismən həyata keçirildiyi hallarda vəsiqə sahibi tərəfindən farmakonəzarət üzrə məsul şəxsin təyin edilməsi məcburidir. Farmakonəzarət üzrə məsul şəxsin və onun müavininin öz vəzifələrini yerinə yetirərkən marketinq və satış şöbələrində vəzifə tutmasına yol verilmir.
Pasiyentlərdə dərman vasitəsinin istifadəsi ilə əlaqədar yaranan əlavə təsirlərin və digər arzuolunmaz halların Quruma spontan bildirişi həmin halları müşahidə edən tibb və əczaçılıq işçisi tərəfindən həyata keçirilir. Farmakonəzarətin həyata keçirilməsi ilə bağlı müalicə-profilaktika müəssisələrinin vəzifələri aşağıdakılardır:
- müəssisədaxili farmakonəzarət sistemini qurmaq və bu Qaydaya əsasən fəaliyyət göstərmək;
- müalicə-profilaktika müəssisəsinin farmakonəzarət üzrə məsul şəxsini təyin etmək və onun barəsində məlumatları Quruma bildirmək;
- müalicə-profilaktika müəssisəsinin farmakonəzarət üzrə məsul şəxsinin farmakonəzarət mövzusunda Qurumun təşkil etdiyi əsas təlim proqramında iştirakını təmin etmək və həmin şəxsin farmakonəzarət üzrə digər təlimlərdə iştirakına dəstək olmaq;
- farmakonəzarətin həyata keçirilməsi ilə bağlı Qurumun bu Qayda ilə müəyyən edilən tələblərini vaxtında və tam icra etmək.
Farmakonəzarətin həyata keçirilməsi ilə bağlı Qurum aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir:
- vahid farmakonəzarət sistemini yaradır və müasir elmi texniki tərəqqinin inkişafına uyğun təkmilləşdirir, habelə həmin sistemdən dərman vasitələri ilə əlaqədar risklərə dair məlumatları toplamaq üçün istifadə edir;
- farmakonəzarət sənədlərinin (RİP, DYTH, FSƏD) ekspertizasını həyata keçirir;
- tibb və əczaçılıq işçilərini, habelə istehlakçıları dərman vasitələrinin əlavə təsirləri barədə məlumatları Quruma bildirmələri istiqamətində maarifləndirir;
- dərman vasitələrinin təhlükəsiz istifadəsinin təmin edilməsi məqsədilə onların istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirləri və digər arzuolunmaz nəticələri, fayda-risk nisbətini sistemli olaraq izləyir, qeydiyyata alır, qiymətləndirir, arxivləşdirir, habelə bu məlumatları Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Dərman Vasitələrinin Monitorinqi Mərkəzinə göndərir;
- dərman vasitələrinin ciddi əlavə təsirləri ilə əlaqədar bildirişi aldıqdan sonra 15 gün müddətində vəsiqə sahibinə göndərir;
- dərman vasitəsinin təhlükəsiz istifadəsini təmin etmək məqsədilə tibb və əczaçılıq işçiləri tərəfindən bu Qaydada nəzərdə tutulan vəzifələrin yerinə yetirilməsini tələb edir;
- qəbul etdiyi qərarlar barədə vəsiqə sahibini xəbərdar edir və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Dərman Vasitələrinin Monitorinqi Mərkəzinə gördüyü tədbir barədə məlumat verir;
- farmakonəzarət mövzusunda əsas təlim proqramlarını təşkil edir;
- xüsusi nəzarətdə olan dərman vasitələrinin siyahısını hazırlayır və təsdiqlənməsi üçün Nazirliyə təqdim edir;
- dövlət qeydiyyatına alınmış və ya dövlət qeydiyyatına alınması üçün müraciət edilmiş dərman vasitəsinin fayda-risk nisbətinə təsir edən problem yarandıqda, vəsiqə sahibindən risk idarəetmə planının təqdim edilməsini tələb edir;
- risk idarəetmə planında edilən dəyişiklikləri qiymətləndirir, riski minimuma endirmək istiqamətində görülən tədbirlərin nəticələrinə nəzarət edir;
- vəsiqə sahibindən fayda-risk nisbətinin səmərəliliyinin qorunduğunu sübut edən məlumatları tələb edir;
- vəsiqə sahibindən farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesinin və dərman təhlükəsizliyinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı digər farmakonəzarət sənədlərinin 7 iş günü müddətində Quruma təqdim edilməsini tələb edir;
- Qurum farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesindəki məlumatlarda uyğunsuzluq aşkar etdikdə, vəsiqə sahibindən qeydiyyat kitabının təqdim edilməsini tələb edir;
- KİV-dən istifadə edərək insan sağlamlığı üçün təhlükəli dərman vasitələri haqqında ictimaiyyəti məlumatlandırır, dərman təhlükəsizliyi ilə əlaqədar məlumatları və tibb işçisini məlumat-landırma məktublarını öz internet səhifəsində yerləşdirir.
Ekspertiza dərman vasitəsinin qeydiyyata alındıqdan sonra təqdim edilən farmakonəzarət sənədləri ilə bağlı keçirildikdə tərəflər arasında münasibətlər, o cümlədən aparılacaq ekspertizanın həcmi, müddəti, xidmətin dəyəri Qurum ilə vəsiqə sahibi və ya təşkilat arasında bağlanılmış müqavilə ilə tənzimlənir. Əsas təlim proqramları özəl müalicə-profilaktika müəssisələrinin, vəsiqə sahibinin və təşkilatların işçiləri üçün təşkil edildikdə tərəflər arasında münasibətlər, o cümlədən aparılacaq təlimlərin həcmi, müddəti, xidmətin dəyəri Qurum ilə həmin subyektlər arasında bağlanılmış müqavilə ilə tənzimlənir.
Tibb və əczaçılıq işçiləri dərman vasitələrinin istifadəsi zamanı yaranan və dərman vasitəsinin istifadəsi ilə bağlı olması ehtimal edilən əlavə təsirlər barədə bildirişləri birbaşa və ya müalicə-profilaktika müəssisəsinin farmakonəzarət üzrə məsul şəxsi vasitəsilə 15 təqvim günü müddətində Quruma göndərirlər.
Dərman vasitələrinin istifadəsi zamanı yaranan ciddi əlavə təsirlər 48 saat ərzində Quruma bildirilməlidir. Vəsiqə sahibi dərman vasitəsilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasında və ya dərman vasitəsinin satışa çıxarıldığı digər ölkədə pasiyentlər və ya tibb və əczaçılıq işçiləri tərəfindən spontan olaraq bildirilmiş və ya qeydiyyatdan sonrakı təhlükəsizlik tədqiqatı zamanı aşkar edilmiş bütün əlavə təsirlərin qeydiyyatını aparır və onları arxivləşdirir, dərman vasitəsinin Azərbaycan Respublikasında istifadəsi ilə bağlı yaranan bütün əlavə təsirlər barədə məlumatları, həmçinin, ilkin bildirişlərlə əlaqədar olan nəzarət məlumatlarını əldə etdiyi gündən 15 təqvim günü müddətində Quruma göndərir.
Eyni zamanda dərman vasitəsinin satışda olduğu digər ölkələrdən əldə etdiyi bildirişlər dərman vasitəsinin fayda-risk nisbətini dəyişdirirsə, həmin məlumatı aldıqdan dərhal sonra Quruma göndərir, dərman vasitəsinin Azərbaycan Respublikasında istifadəsi zamanı aşkar edilmiş bütün əlavə təsirlərin qeyd olunduğu mənbələri, o cümlədən elmi və tibbi ədəbiyyat barədə 15 təqvim günü müddətində Quruma məlumat verir, pasiyentin bu və ya digər xəstəliyə dərman vasitəsilə yoluxmasına şübhə olduqda, aldığı məlumatı dərhal Quruma bildirir.
Vəsiqə sahibi aşağıdakı hallarda risk idarəetmə planını təqdim edir:
- Azərbaycan Respublikasında əvvəllər dövlət qeydiyyatına alınmayan yeni təsiredici maddə tərkibli, təsiredici maddələrin yeni birləşməsi (kombinasiyası) tərkibli, biotexnoloji, oxşar bioloji dərman vasitəsi və orijinalı üçün əlavə riskin minimuma endirilməsi ilə bağlı tədbirlərin görülməsi zərurəti olduqda, generik dərman vasitələrinin qeydiyyatı üçün müraciət edildikdə;
- dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyat sənədlərinə yeni istifadə qaydası və pediatrik göstərişlərin əlavə edilməsi, istifadəyə göstərişlərdə əhəmiyyətli dəyişikliklər edilməsi, həmçinin biotexnoloji və ya oxşar bioloji dərman vasitələri üçün yeni istehsal prosesindən istifadə edildikdə;
- dövlət qeydiyyatından əvvəl və ya sonra Qurum tərəfindən tələb edildikdə;
- dərman vasitəsinin həyat tsiklinin istənilən mərhələsində onun təhlükəsizliyi ilə bağlı problem aşkar edildikdə və ya vəsiqə sahibinin təşəbbüsü olduqda;
- dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatlarını dərman vasitəsi Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra ilk 2 il müddətində altı aydan bir, növbəti 2 il müddətində ildə bir dəfə, həmçinin dərman vasitəsi yenidən dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra üç ildən bir hazırlayır və Quruma təqdim edir;
- dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatlarını dərman vasitəsi satışa çıxarıldıqdan 18 ay sonra və ya dərman vasitəsini istifadə edən pasiyentlərin sayı on min nəfərə çatdığı halda, həmçinin dərman vasitəsi yenidən dövlət qeydiyyatına alındığı zaman Quruma təqdim edir;
dərman vasitəsinin vəsiqə sahibi dəyişdikdə, farmako-nəzarət məlumatlarının təqdimolunma dövrləri ilk qeydiyyat tarixi əsas götürülərək davam edir;
- dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatlarını hazırlamaqla dərman vasitələrinin təhlükəsizliyini sistemli qiymətlən-dirməyə davam edir və fayda-risk nisbətinə və ya dərman vasitəsinin istifadə təlimatının dəyişdirilməsinə təsir göstərən yeni təhlükəsizlik məlumatlarını əldə etdikdə, Quruma dəyişiklik barədə müraciət edir;
- dərman vasitələrinin istifadəsi ilə əlaqədar olan təhlükəsizlik problemləri barədə ictimaiyyəti məlumatlandırmazdan əvvəl və ya eyni zamanda bu barədə Qurumu da məlumatlandırır.
Nazirlər Kabinetinin 2010-cu il 30 aprel tarixli 83 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş "Dərman vasitələrinin elmi tədqiqatlarının, klinikaya qədər tədqiqatlarının və klinik sınaqlarının aparılması Qaydaları"na və ya beynəlxalq səviyyədə tanınan klinikaya qədər tədqiqatların və klinik sınaqlarının aparılması qaydalarına əsasən Qurum vəsiqə sahibindən aşağıdakıların yerinə yetirilməsini tələb edir:
- dövlət qeydiyyatına alınmış dərman vasitəsinin riskləri ilə əlaqədar dövlət qeydiyyatından sonrakı təhlükəsizlik tədqiqatının aparılmasını;
- dərman vasitəsinin effektivliyinin sübut olunması üçün dövlət qeydiyyatından sonrakı effektivlik tədqiqatının aparılmasını.
Qurum farmakonəzarət sistemi vasitəsilə bütün məlumatları aşağıdakıları nəzərə almaqla, elmi cəhətdən qiymətləndirir:
risk idarəetmə planı çərçivəsində riskin minimuma endirilməsinə istiqamətlənmiş tədbirlərin nəticələrini;
risk idarəetmə sistemində edilən yenilikləri;
yeni risklərin yaranma ehtimalını və ya bu risklərin dəyişmə və ya fayda-risk nisbətinə təsirinin yaranma ehtimalını müəyyənləşdirməklə, dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatı da daxil olmaqla, qiymətləndirmələrin aparılmasını.
Qurum və vəsiqə sahibi yeni risklər yarandıqda və ya fayda-risk nisbətində dəyişiklik olduqda, bir-birlərini məlumatlandırırlar.
Aparılan qiymətləndirmədən sonra Qurum vəsiqə sahibini məlumatlandırmaqla aşağıdakı tədbirlərin görülməsi barədə qərar qəbul edir:
- vəsiqə sahibi tərəfindən dövlət qeydiyyatından sonrakı təhlükəsizlik tədqiqatının aparılması;
- vəsiqə sahibi tərəfindən riskin minimuma endirilməsi ilə bağlı tədbirlərinin görülməsi;
- Nazirliyə müraciət edilməsi;
- vəsiqə sahibi tərəfindən dərman vasitəsinin məlumatlarında yeni əks göstərişin əlavə edilməsi, tövsiyə edilən dozanın azaldılması və istifadəyə göstərişlərin məhdudlaşdırılması kimi dəyişikliklərin edilməsi;
- vəsiqə sahibi və ya Qurum tərəfindən tibb işçisinin məlumatlandırma məktubunun hazırlanması, tibb və əczaçılıq işçilərinə təqdimatı;
- dərman vasitəsinin geri çağırılması.
Vəsiqə sahibi farmakonəzarət tədbirlərinə aid məlumatların Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinə uyğun olaraq saxlanılmasını təmin edir.
Vəsiqə sahibi farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesində təsvir edilən sistemə rəsmi xitam verildikdən sonra məlumatların və sənədlərin ən azı 5 il müddətində qorunması üçün lazımi tədbirlər görür.
Dərman vasitələri ilə əlaqədar farmakonəzarət məlumatları və sənədləri dərman vasitəsinin qeydiyyatda olduğu müddətdə və qeydiyyat müddəti başa çatdıqdan sonra ən azı 10 il müddətində saxlanılır.
Quruma göndərilən bildirişlərlə bağlı pasiyentin və ya tibb və əczaçılıq işçisinə dair məlumatların konfidensiallığının qorunması üçün Qurum tərəfindən tədbirlər görülür və həmin şəxslərin razılığı olmadan bu məlumatların Qanunda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, açıqlanmasına yol verilmir.
Qurum vəsiqə sahibinin farmakonəzarət sisteminin Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinə uyğunluğunu müəyyən edərkən bu Qaydanın tələbləri ilə ziddiyyət aşkar edildikdə, həmin ziddiyyətlər barədə dərhal Nazirliyi məlumatlandırır və Nazirlik ziddiyyətin aradan qaldırılması üçün ziddiyyətin xüsusiyyətindən asılı olaraq, vəsiqə sahibinə 15 gündən az, 3 aydan çox olmayaraq müddət müəyyən edir və bu müddətdə ziddiyyət aradan qaldırılmadıqda və tələb olunan sənədlər təqdim edilmədikdə, dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyatı ləğv edilir. Müalicə-profilaktika müəssisələrində, vəsiqə sahiblərində və təşkilatlarda farmakonəzarətin təşkili ilə bağlı aşkar edilən nöqsanlar Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinə uyğun olaraq aradan qaldırılır.
Azərbaycanda dərman vasitələrinin əlavə təsirlərinin izlənməsi, qeydiyyata alınması, qiymətləndirilməsi, müvafiq tədqiqatların aparılması və bu sahədə zəruri tədbirlərin görülməsinə dair icra mexanizmləri müəyyənləşib.
BAKU.WS xəbər verir ki, bu, Nazirlər Kabinetinin təsdiqlədiyi "Dərman vasitələrinin farmakonəzarət Qaydası"nda əksini tapıb.
Bu Qayda 1 yanvar 2020-ci ildən qüvvəyə minir.
Bu Qayda mülkiyyət və təşkilati hüquqi formasından asılı olmayaraq bütün müalicə-profilaktika müəssisələri, dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyatı haqqında vəsiqənin sahibi və onun müvəkkil etdiyi şəxslərə şamil olunur.
Farmakonəzarət dərman vasitələrinin istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirlərin və digər arzuolunmaz nəticələrin, dərman vasitəsinin səhv istifadəsi ilə bağlı xətanın, kontrafakt və effektivliyini, keyfiyyətini və təhlükəsizliyini müəyyən etmək mümkün olmayan (substandart) dərman vasitələrinin, dərman vasitəsinin effektivliyinin, dərman vasitəsindən sui-istifadə hallarının və dərman vasitələrinin qarşılıqlı təsirinin müəyyən edilməsini əhatə edir.
Farmakonəzarət dövlət qeydiyyatına alınmış və dövlət qeydiyyatına alınması üçün müraciət edilmiş dərman vasitələrinə, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının müvafiq təsdiqedici sənədi ilə istifadəsi tövsiyə olunan dərman vasitələrinə, nadir hallarda rast gəlinən və spesifik müalicə tələb edən xəstəliklərin müalicəsi üçün nəzərdə tutulan dərman vasitələrinə, həmçinin bitki tərkibli dərman vasitələrinə, ənənəvi dərman vasitələrinə, bioloji dərman vasitələrinə, vaksinlərə, qan preparatlarına və yüksək risk qrupuna daxil olan tibb vasitələrinə (invaziv tibb vasitələrinə) şamil edilir.
Farmakonəzarət Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinin tələblərinə uyğun olaraq həyata keçirilir.
Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsi farmakonəzarət üzrə fəaliyyətin həyata keçirilməsinə dair Səhiyyə Nazirliyinin təlimatıdır.
Farmakonəzarət üzrə məsul şəxs müalicə-profilaktika müəssisəsi, dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyatı haqqında vəsiqənin sahibi və farmakonəzarət üzrə tədbirləri həyata keçirən təşkilat tərəfindən farmakonəzarətlə bağlı bu Qayda ilə müəyyən edilmiş tədbirləri həyata keçirmək məqsədilə Əmək Məcəlləsinə uyğun olaraq işə qəbul edilən, əsas (baza ali) tibb təhsilinə malik şəxslərdir.
Farmakonəzarət sistemi isə vəsiqə sahibi və Səhiyyə Nazirliyinin "Analitik Ekspertiza Mərkəzi" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti (qurum) tərəfindən bu Qaydada göstərilən fəaliyyətin həyata keçirilməsində istifadə edilən və dərman vasitələrinin təhlükəsizliyinə nəzarət edərək, fayda-risk nisbətində ola biləcək bütün dəyişiklikləri müəyyən etmək üçün qurulmuş sistemdir.
Qurum xüsusi nəzarətdə olan dərman vasitələrinin siyahısını hazırlayır və təsdiqlənməsi üçün Nazirliyə təqdim edir.
Təsdiqlənmiş xüsusi nəzarətdə olan dərman vasitələrinin siyahısında olan dərman vasitələrinin təhlükəsizliyinə Qurum nəzarət edir.
Qurum KİV-dən istifadə edərək insan sağlamlığı üçün təhlükəli dərman vasitələri haqqında ictimaiyyəti məlumatlandırır, dərman təhlükəsizliyi ilə əlaqədar məlumatları və tibb işçisini məlumatlandırma məktublarını öz internet səhifəsində dərc edir.
Mülkiyyət və təşkilati hüquqi formasından asılı olmayaraq bütün müalicə-profilaktika müəssisələri, dərman vasitəsinin vəsiqə sahibi və ya onun müvəkkil etdiyi şəxs dərman vasitələrinin təhlükəsiz istifadəsinin təmin edilməsi üçün bu Qaydaya və Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinin tələblərinə uyğun olaraq farmakonəzarət üzrə tədbirlər görür, o cümlədən farmakonəzarət üzrə məsul şəxs müəyyən edirlər.
Müalicə-profilaktika müəssisələrinin farmakonəzarət üzrə məsul şəxsləri, vəsiqə sahibi və ya onun müvəkkil etdiyi şəxs dərman vasitələrinin istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirləri və digər arzuolunmaz nəticələr barədə məlumatları, həmçinin farmako-nəzarət üzrə məlumatları və hesabat sənədlərini Quruma təqdim etməlidirlər.
Farmakonəzarət üzrə məlumat və hesabat sənədləri (RİP, DYTH, FSƏD) Azərbaycan, rus və ya ingilis dillərindən birində kağız və ya "Elektron imza və elektron sənəd haqqında" qanununa uyğun olaraq elektron sənəd formasında təqdim edilməlidir.
Farmakonəzarətin həyata keçirilməsi ilə bağlı vəsiqə sahibi aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir:
- dərman vasitələrinin təhlükəsizliyinin davamlı monitorinqini aparır, dərman vasitəsinin qeydiyyatda olduğu digər ölkələrin səlahiyyətli orqanları tərəfindən qoyulmuş qadağa və məhdudiyyətlər də daxil olmaqla, dərman vasitəsinin fayda-risk nisbətinin qiymətlən-dirilməsinə təsir edə biləcək bütün növ dəyişikliklər barədə Qurumu məlumatlandırır və dərman vasitəsi haqqında olan məlumatların mövcud elmi məlumatlar əsasında yenilənməsini təmin edir;
- farmakonəzarət sistemini qurur və bu sistem vasitəsilə əldə etdiyi məlumatları qiymətləndirərək riski minimallaşdırmaq və ya qarşısını almaq üçün tədbirlər görür;
- dərman vasitələrinin yaratdığı əlavə təsirləri təsnifatlaş-dırarkən MedDRA (Beynəlxalq Harmonizasiya Konfransı (ICH) tərəfindən hazırlanan tənzimləyici fəaliyyətlər üçün tibb lüğəti) terminologiyasından istifadə edir;
- farmakonəzarət sistemində sistemli audit aparır, onun nəticələrini farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesinə qeyd kimi əlavə edir və həmin nəticələr əsasında mövcud problemlərin aradan qaldırılmasına istiqamətlənmiş fəaliyyət planının hazırlanmasını və tətbiqini təmin edir;
- farmakonəzarət üzrə məsul şəxs və onun müavinini işə qəbul edir.
- Farmakonəzarət üzrə məsul şəxs və onun müavini barədə məlumatları (adı, soyadı, atasının adı, təhsili və iş təcrübəsi), o cümlədən əlaqə məlumatlarını (ünvan, telefon, faks və elekton poçt) vəzifəyə təyin olunduqları tarixdən etibarən ən geci 7 iş günü müddətində Quruma bildirir;
- farmakonəzarət üzrə məsul şəxs və onun müavini dəyişdirildiyi halda onların yerinə ən geci 3 (y müddətində yenilərini təyin edir və Quruma məlumat verir;
- farmakonəzarət üzrə məsul şəxs və onun müavininin Qurumun təşkil etdiyi farmakonəzarət mövzusunda əsas təlim proqramında iştirakını təmin edir və həmin şəxslərin farmakonəzarət üzrə digər təlimlərdə iştirakına dəstək olur;
- farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesini hazırlayır və Quruma təqdim edir;
- risk idarəetmə sistemini dərman vasitəsilə bağlı mövcud və potensial risklərə, həmçinin qeydiyyatdan sonrakı təhlükəsizlik məlumatlarının tələbinə uyğun hazırlayır və yeniləyir, yeni risklərin olub-olmamasını, risklərin dəyişib-dəyişmədiyini və ya dərman vasitəsinin fayda-risk nisbətində hər hansı bir dəyişiklik olub-olmamasını müəyyən etmək üçün farmakonəzarət məlumatlarının monitorinqini aparır və dəyişiklik müəyyən edildikdə Qurumu məlumatlandırır;
- risk idarəetmə planına əsasən görülən tədbirlərin nəticələrinə nəzarət edir;
- əməkdaşlarının farmakonəzarət üzrə təlimlərdə iştirakını təmin edir və təlimlərin qeydiyyatını aparır;
- tibb və əczaçılıq işçiləri, habelə istehlakçılar tərəfindən dərman vasitəsinin əlavə təsirləri barədə verilən məlumatların Quruma bildirilməsi üçün Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsində göstərilən standart mətni dərman vasitəsinin istifadə təlimatına əlavə edir;
- xüsusi nəzarətdə olan dərman vasitələrinə dair Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsində göstərilən tədbirləri görür;
- dərman vasitəsinin təhlükəsizliyi ilə bağlı problemlər aşkar edildikdə, həmin dərman vasitəsinin satışının müvəqqəti dayandırılması və ya qeydiyyata alınmasından imtina edilməsi və ya bu Qaydada nəzərdə tutulmuş digər tədbirləri planlaşdırdıqda, dərhal Quruma bildirir;
- Qurumun bu Qaydada nəzərdə tutulmuş tələblərini vaxtında və tam olaraq icra edir.
armakonəzarət sistemi bir neçə vəsiqə sahibi tərəfindən birgə qurulduqda, onların farmakonəzarət üzrə vahid məsul şəxs təyin etmək hüququ var.
Vəsiqə sahibinin farmakonəzarət üzrə tədbirləri farmako-nəzarət üzrə məsul şəxs təyin etmədən, təşkilat vasitəsilə həyata keçirmək hüququ var.
Farmakonəzarətlə əlaqədar tədbirlərin təşkilat vasitəsilə qismən həyata keçirildiyi hallarda vəsiqə sahibi tərəfindən farmakonəzarət üzrə məsul şəxsin təyin edilməsi məcburidir. Farmakonəzarət üzrə məsul şəxsin və onun müavininin öz vəzifələrini yerinə yetirərkən marketinq və satış şöbələrində vəzifə tutmasına yol verilmir.
Pasiyentlərdə dərman vasitəsinin istifadəsi ilə əlaqədar yaranan əlavə təsirlərin və digər arzuolunmaz halların Quruma spontan bildirişi həmin halları müşahidə edən tibb və əczaçılıq işçisi tərəfindən həyata keçirilir. Farmakonəzarətin həyata keçirilməsi ilə bağlı müalicə-profilaktika müəssisələrinin vəzifələri aşağıdakılardır:
- müəssisədaxili farmakonəzarət sistemini qurmaq və bu Qaydaya əsasən fəaliyyət göstərmək;
- müalicə-profilaktika müəssisəsinin farmakonəzarət üzrə məsul şəxsini təyin etmək və onun barəsində məlumatları Quruma bildirmək;
- müalicə-profilaktika müəssisəsinin farmakonəzarət üzrə məsul şəxsinin farmakonəzarət mövzusunda Qurumun təşkil etdiyi əsas təlim proqramında iştirakını təmin etmək və həmin şəxsin farmakonəzarət üzrə digər təlimlərdə iştirakına dəstək olmaq;
- farmakonəzarətin həyata keçirilməsi ilə bağlı Qurumun bu Qayda ilə müəyyən edilən tələblərini vaxtında və tam icra etmək.
Farmakonəzarətin həyata keçirilməsi ilə bağlı Qurum aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir:
- vahid farmakonəzarət sistemini yaradır və müasir elmi texniki tərəqqinin inkişafına uyğun təkmilləşdirir, habelə həmin sistemdən dərman vasitələri ilə əlaqədar risklərə dair məlumatları toplamaq üçün istifadə edir;
- farmakonəzarət sənədlərinin (RİP, DYTH, FSƏD) ekspertizasını həyata keçirir;
- tibb və əczaçılıq işçilərini, habelə istehlakçıları dərman vasitələrinin əlavə təsirləri barədə məlumatları Quruma bildirmələri istiqamətində maarifləndirir;
- dərman vasitələrinin təhlükəsiz istifadəsinin təmin edilməsi məqsədilə onların istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirləri və digər arzuolunmaz nəticələri, fayda-risk nisbətini sistemli olaraq izləyir, qeydiyyata alır, qiymətləndirir, arxivləşdirir, habelə bu məlumatları Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Dərman Vasitələrinin Monitorinqi Mərkəzinə göndərir;
- dərman vasitələrinin ciddi əlavə təsirləri ilə əlaqədar bildirişi aldıqdan sonra 15 gün müddətində vəsiqə sahibinə göndərir;
- dərman vasitəsinin təhlükəsiz istifadəsini təmin etmək məqsədilə tibb və əczaçılıq işçiləri tərəfindən bu Qaydada nəzərdə tutulan vəzifələrin yerinə yetirilməsini tələb edir;
- qəbul etdiyi qərarlar barədə vəsiqə sahibini xəbərdar edir və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Dərman Vasitələrinin Monitorinqi Mərkəzinə gördüyü tədbir barədə məlumat verir;
- farmakonəzarət mövzusunda əsas təlim proqramlarını təşkil edir;
- xüsusi nəzarətdə olan dərman vasitələrinin siyahısını hazırlayır və təsdiqlənməsi üçün Nazirliyə təqdim edir;
- dövlət qeydiyyatına alınmış və ya dövlət qeydiyyatına alınması üçün müraciət edilmiş dərman vasitəsinin fayda-risk nisbətinə təsir edən problem yarandıqda, vəsiqə sahibindən risk idarəetmə planının təqdim edilməsini tələb edir;
- risk idarəetmə planında edilən dəyişiklikləri qiymətləndirir, riski minimuma endirmək istiqamətində görülən tədbirlərin nəticələrinə nəzarət edir;
- vəsiqə sahibindən fayda-risk nisbətinin səmərəliliyinin qorunduğunu sübut edən məlumatları tələb edir;
- vəsiqə sahibindən farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesinin və dərman təhlükəsizliyinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı digər farmakonəzarət sənədlərinin 7 iş günü müddətində Quruma təqdim edilməsini tələb edir;
- Qurum farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesindəki məlumatlarda uyğunsuzluq aşkar etdikdə, vəsiqə sahibindən qeydiyyat kitabının təqdim edilməsini tələb edir;
- KİV-dən istifadə edərək insan sağlamlığı üçün təhlükəli dərman vasitələri haqqında ictimaiyyəti məlumatlandırır, dərman təhlükəsizliyi ilə əlaqədar məlumatları və tibb işçisini məlumat-landırma məktublarını öz internet səhifəsində yerləşdirir.
Ekspertiza dərman vasitəsinin qeydiyyata alındıqdan sonra təqdim edilən farmakonəzarət sənədləri ilə bağlı keçirildikdə tərəflər arasında münasibətlər, o cümlədən aparılacaq ekspertizanın həcmi, müddəti, xidmətin dəyəri Qurum ilə vəsiqə sahibi və ya təşkilat arasında bağlanılmış müqavilə ilə tənzimlənir. Əsas təlim proqramları özəl müalicə-profilaktika müəssisələrinin, vəsiqə sahibinin və təşkilatların işçiləri üçün təşkil edildikdə tərəflər arasında münasibətlər, o cümlədən aparılacaq təlimlərin həcmi, müddəti, xidmətin dəyəri Qurum ilə həmin subyektlər arasında bağlanılmış müqavilə ilə tənzimlənir.
Tibb və əczaçılıq işçiləri dərman vasitələrinin istifadəsi zamanı yaranan və dərman vasitəsinin istifadəsi ilə bağlı olması ehtimal edilən əlavə təsirlər barədə bildirişləri birbaşa və ya müalicə-profilaktika müəssisəsinin farmakonəzarət üzrə məsul şəxsi vasitəsilə 15 təqvim günü müddətində Quruma göndərirlər.
Dərman vasitələrinin istifadəsi zamanı yaranan ciddi əlavə təsirlər 48 saat ərzində Quruma bildirilməlidir. Vəsiqə sahibi dərman vasitəsilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasında və ya dərman vasitəsinin satışa çıxarıldığı digər ölkədə pasiyentlər və ya tibb və əczaçılıq işçiləri tərəfindən spontan olaraq bildirilmiş və ya qeydiyyatdan sonrakı təhlükəsizlik tədqiqatı zamanı aşkar edilmiş bütün əlavə təsirlərin qeydiyyatını aparır və onları arxivləşdirir, dərman vasitəsinin Azərbaycan Respublikasında istifadəsi ilə bağlı yaranan bütün əlavə təsirlər barədə məlumatları, həmçinin, ilkin bildirişlərlə əlaqədar olan nəzarət məlumatlarını əldə etdiyi gündən 15 təqvim günü müddətində Quruma göndərir.
Eyni zamanda dərman vasitəsinin satışda olduğu digər ölkələrdən əldə etdiyi bildirişlər dərman vasitəsinin fayda-risk nisbətini dəyişdirirsə, həmin məlumatı aldıqdan dərhal sonra Quruma göndərir, dərman vasitəsinin Azərbaycan Respublikasında istifadəsi zamanı aşkar edilmiş bütün əlavə təsirlərin qeyd olunduğu mənbələri, o cümlədən elmi və tibbi ədəbiyyat barədə 15 təqvim günü müddətində Quruma məlumat verir, pasiyentin bu və ya digər xəstəliyə dərman vasitəsilə yoluxmasına şübhə olduqda, aldığı məlumatı dərhal Quruma bildirir.
Vəsiqə sahibi aşağıdakı hallarda risk idarəetmə planını təqdim edir:
- Azərbaycan Respublikasında əvvəllər dövlət qeydiyyatına alınmayan yeni təsiredici maddə tərkibli, təsiredici maddələrin yeni birləşməsi (kombinasiyası) tərkibli, biotexnoloji, oxşar bioloji dərman vasitəsi və orijinalı üçün əlavə riskin minimuma endirilməsi ilə bağlı tədbirlərin görülməsi zərurəti olduqda, generik dərman vasitələrinin qeydiyyatı üçün müraciət edildikdə;
- dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyat sənədlərinə yeni istifadə qaydası və pediatrik göstərişlərin əlavə edilməsi, istifadəyə göstərişlərdə əhəmiyyətli dəyişikliklər edilməsi, həmçinin biotexnoloji və ya oxşar bioloji dərman vasitələri üçün yeni istehsal prosesindən istifadə edildikdə;
- dövlət qeydiyyatından əvvəl və ya sonra Qurum tərəfindən tələb edildikdə;
- dərman vasitəsinin həyat tsiklinin istənilən mərhələsində onun təhlükəsizliyi ilə bağlı problem aşkar edildikdə və ya vəsiqə sahibinin təşəbbüsü olduqda;
- dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatlarını dərman vasitəsi Azərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra ilk 2 il müddətində altı aydan bir, növbəti 2 il müddətində ildə bir dəfə, həmçinin dərman vasitəsi yenidən dövlət qeydiyyatına alındıqdan sonra üç ildən bir hazırlayır və Quruma təqdim edir;
- dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatlarını dərman vasitəsi satışa çıxarıldıqdan 18 ay sonra və ya dərman vasitəsini istifadə edən pasiyentlərin sayı on min nəfərə çatdığı halda, həmçinin dərman vasitəsi yenidən dövlət qeydiyyatına alındığı zaman Quruma təqdim edir;
dərman vasitəsinin vəsiqə sahibi dəyişdikdə, farmako-nəzarət məlumatlarının təqdimolunma dövrləri ilk qeydiyyat tarixi əsas götürülərək davam edir;
- dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatlarını hazırlamaqla dərman vasitələrinin təhlükəsizliyini sistemli qiymətlən-dirməyə davam edir və fayda-risk nisbətinə və ya dərman vasitəsinin istifadə təlimatının dəyişdirilməsinə təsir göstərən yeni təhlükəsizlik məlumatlarını əldə etdikdə, Quruma dəyişiklik barədə müraciət edir;
- dərman vasitələrinin istifadəsi ilə əlaqədar olan təhlükəsizlik problemləri barədə ictimaiyyəti məlumatlandırmazdan əvvəl və ya eyni zamanda bu barədə Qurumu da məlumatlandırır.
Nazirlər Kabinetinin 2010-cu il 30 aprel tarixli 83 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş "Dərman vasitələrinin elmi tədqiqatlarının, klinikaya qədər tədqiqatlarının və klinik sınaqlarının aparılması Qaydaları"na və ya beynəlxalq səviyyədə tanınan klinikaya qədər tədqiqatların və klinik sınaqlarının aparılması qaydalarına əsasən Qurum vəsiqə sahibindən aşağıdakıların yerinə yetirilməsini tələb edir:
- dövlət qeydiyyatına alınmış dərman vasitəsinin riskləri ilə əlaqədar dövlət qeydiyyatından sonrakı təhlükəsizlik tədqiqatının aparılmasını;
- dərman vasitəsinin effektivliyinin sübut olunması üçün dövlət qeydiyyatından sonrakı effektivlik tədqiqatının aparılmasını.
Qurum farmakonəzarət sistemi vasitəsilə bütün məlumatları aşağıdakıları nəzərə almaqla, elmi cəhətdən qiymətləndirir:
risk idarəetmə planı çərçivəsində riskin minimuma endirilməsinə istiqamətlənmiş tədbirlərin nəticələrini;
risk idarəetmə sistemində edilən yenilikləri;
yeni risklərin yaranma ehtimalını və ya bu risklərin dəyişmə və ya fayda-risk nisbətinə təsirinin yaranma ehtimalını müəyyənləşdirməklə, dövri olaraq yenilənən təhlükəsizlik hesabatı da daxil olmaqla, qiymətləndirmələrin aparılmasını.
Qurum və vəsiqə sahibi yeni risklər yarandıqda və ya fayda-risk nisbətində dəyişiklik olduqda, bir-birlərini məlumatlandırırlar.
Aparılan qiymətləndirmədən sonra Qurum vəsiqə sahibini məlumatlandırmaqla aşağıdakı tədbirlərin görülməsi barədə qərar qəbul edir:
- vəsiqə sahibi tərəfindən dövlət qeydiyyatından sonrakı təhlükəsizlik tədqiqatının aparılması;
- vəsiqə sahibi tərəfindən riskin minimuma endirilməsi ilə bağlı tədbirlərinin görülməsi;
- Nazirliyə müraciət edilməsi;
- vəsiqə sahibi tərəfindən dərman vasitəsinin məlumatlarında yeni əks göstərişin əlavə edilməsi, tövsiyə edilən dozanın azaldılması və istifadəyə göstərişlərin məhdudlaşdırılması kimi dəyişikliklərin edilməsi;
- vəsiqə sahibi və ya Qurum tərəfindən tibb işçisinin məlumatlandırma məktubunun hazırlanması, tibb və əczaçılıq işçilərinə təqdimatı;
- dərman vasitəsinin geri çağırılması.
Vəsiqə sahibi farmakonəzarət tədbirlərinə aid məlumatların Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinə uyğun olaraq saxlanılmasını təmin edir.
Vəsiqə sahibi farmakonəzarət sisteminin əsas dosyesində təsvir edilən sistemə rəsmi xitam verildikdən sonra məlumatların və sənədlərin ən azı 5 il müddətində qorunması üçün lazımi tədbirlər görür.
Dərman vasitələri ilə əlaqədar farmakonəzarət məlumatları və sənədləri dərman vasitəsinin qeydiyyatda olduğu müddətdə və qeydiyyat müddəti başa çatdıqdan sonra ən azı 10 il müddətində saxlanılır.
Quruma göndərilən bildirişlərlə bağlı pasiyentin və ya tibb və əczaçılıq işçisinə dair məlumatların konfidensiallığının qorunması üçün Qurum tərəfindən tədbirlər görülür və həmin şəxslərin razılığı olmadan bu məlumatların Qanunda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, açıqlanmasına yol verilmir.
Qurum vəsiqə sahibinin farmakonəzarət sisteminin Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinə uyğunluğunu müəyyən edərkən bu Qaydanın tələbləri ilə ziddiyyət aşkar edildikdə, həmin ziddiyyətlər barədə dərhal Nazirliyi məlumatlandırır və Nazirlik ziddiyyətin aradan qaldırılması üçün ziddiyyətin xüsusiyyətindən asılı olaraq, vəsiqə sahibinə 15 gündən az, 3 aydan çox olmayaraq müddət müəyyən edir və bu müddətdə ziddiyyət aradan qaldırılmadıqda və tələb olunan sənədlər təqdim edilmədikdə, dərman vasitəsinin dövlət qeydiyyatı ləğv edilir. Müalicə-profilaktika müəssisələrində, vəsiqə sahiblərində və təşkilatlarda farmakonəzarətin təşkili ilə bağlı aşkar edilən nöqsanlar Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsinə uyğun olaraq aradan qaldırılır.
“Məktəb və bağçaların həyəti o vaxtkı nazir Misir Mərdanov tərəfindən ayrı-ayrı iş adamlarına satılıb”.
Bunu Modern.az-a açıqlamasında həmin dövrdə Bakı Baş Təhsil İdarəsinin Strateji planlaşdırma şöbəsində çalışan Nadir İsrafilov bildirib.
N.İsrafilov dediklərinin Misir Mərdanov vəzifəsindən azad olunub deyə, “baltalayırlar” kimi anlaşılmasını istəmir:
“Mənim dediklərim həqiqətdir. Misir Mərdanov təhsilimizi elə günə qoyub ki, hələ də vəziyyəti tam düzəldə bilmirik. Mən o vaxt Bakı Baş Təhsil İdarəsində Strateji araşdırmalar şöbəsində çalışırdım. 2006-cı ildə Prezidentin rayon təhsil şöbələrinin ləğv edilməsi haqqında sərəncamından sonra Bakıda 11 rayonun təhsil şöbəsi ləğv olundu.
Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə Bakı Baş Təhsil İdarəsinin bazasında yeni qurum-Təhsil Nazirliyi yanında Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsi yaradıldı. Məhəbbət Qarabağlı ora rəhbər təyin edildi”.
“Bağçaların, məktəblərin həyəti satıldı”
Ekspert qeyd edib ki, o vaxt Təhsil İdarəsi məktəb ərazilərinin zəbt olunması ilə bağlı geniş yoxlama keçirib:
“Məlum oldu ki, 30-ə qədər məktəbin ərazisi qanunsuz zəbt edilib. Bu məsələni rəsmi olaraq həll etmək mümkün olmadı. O vaxt məktəblərin texniki pasportları var idi. Texniki pasportlarda bütün məktəbin ərazisi kvadratmetrinə qədər göstərilirdi. Nazir Misir Mərdanov pasportların kiril əlifbasında olmasını əsas gətirərək, onların hamısını yığışdırdı. Bundan sonra məktəblərin ərazisini, hüdudlarını müəyyən etmək mümkün olmadı. Sonradan məlum oldu ki, məktəblərin xeyli hissəsi, stadionlar, həmçinin, uşaq bağçalarının həyəti ayrı-ayrı adamlara satılıb, yerində göydələnlər ucladılıb.
Təhsil Nazirliyinin balansında olan 300-ə qədər uşaq bağçası özəlləşdirilməyə çıxarıldı. Bunda da məqsəd özəl sektorun inkişafı, həm də bağçaların təyinatı üzrə fəaliyyət göstərməsi idi. Özəlləşdirmədən sonra bağçaların 250-si öz təyinatı üzrə işləmədi. Bağçaları sökdülər və yerində restoran, göydələn, gözəllik salonları, məişət-xidməti evləri tikdilər. Bu işlər aşkarlananda bağçalar Təhsil nazirliyindən alındı. Ona görə də Bakıda bağçalarla bağlı defisit əmələ gəldi.
Strategiyada nəzərdə tutulub ki, məktəbəhazırlıq qrupları 2020-ci ilə qədər 90 faiz əhatə olunmalıdır. Strategiyada da göstərilib ki, hazırda şəhərlərdə 24 faiz, kəndlərdə 8 faizlik əhatəlilik var.
O vaxt bağçaların həyətində yolka ağacları, gül-çiçək, əyləcəli oyncaqlar və s. vardı. Məhz Misir Mərdanaovun dövründə bunların hamısı yox oldu. Bizim elə kəndlərimiz var ki, orada ümumiyyətlə uşaq bağçaları yoxdur. Bu da müəyyən mənada işsizliyin səbəblərindən də biridir. Buna görə də cənab Prezident yeni tikilən binların birinci mərtəbəsinin uşaq bağçaları olması üçün göstəriş verib. Doğrudur, bizdə bağçalar inkişaf edir, amma bu da özəl bağçalardır, bütün vətəndaşlar üçün əlçatan deyil”.
Misir Mərdanovu vəzifədən aparan səbəb...
N.İsrafilovun sözlərinə görə, o vaxtkı nazir Misir Mərdanov ona təqdim edilən arayışı üzə çıxarmayıb:
“Çünki 24 səhifəlik arayışın üzə çıxması ona sərf etməzdi. Araşdırma aparılan məktəblər, onlarla bağlı bütün rəqəmlərin hamısı məndə var. Həmin vaxt ört-basdır etməyə çalışsa da Misir Mərdanov məhz bu məsələlərə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Çünki həmin məsələlər çox böyük rezonans doğurdu yuxarı dairələrdə. Ona görə də bağçalar Təhsil Nazirliyindən alınıb yerli İcra Hakimiyyətlərinə verildi”.
“Bağçalar Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə qaytarılmalıdır”
Ekspert qeyd edib ki, Uşaq bağçaları yenidən Təhsil Nazirliyinin tabeliyinə verilməlidir:
“Təhsilə dair strategiyaya görə təhsilin prinsipləri var: fasiləsizlik, varislik, tamlıq, ardıcıllıq. Bu prinsiplərdə tamlıq qorunmalıdır. Məktəbəqədər təhsilin İcra Hakimiyyətlərində olması bu tamlığı pozur. Təhsilin bütün pillələri-məktbəqədər, ibtidai, orta təhsil vahid orqanizmdir. Ona görə də təhsil sistemi adlandırılır. Bu sistemin bir hissəsi Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətində qalıb. Məktəbəqədər təhsilin yarısı İcra Hakimiyyətlərində, yarısı Təhsil Nazirliyindədir.
O vaxt Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin sədri İsa Həbibəyli bağçaların Təhsil Nazirliyinə verilməsi məsələsinə münasibət bildirərkən, bunun ölkə başçısının səlahiyyətində olduğunu bildirdi. Düşünrəm ki, gec-tez bu məsələ öz həllini tapacaq. Biz İctimai Şura alaraq, təhsil sistemində tamlığı bərpa etmək üçün məktəbəqədər müəssiələrin Təhsil Nazirliyinə qaytarılmasını gündəmə gətirəcəyik”.
“Azneft” İstehsalat Birliyinə baş direktor təyin edilib.
"Ölkə.Az"ın oxu.az-a istinadən məlumatına görə, bu barədə müvafiq əmri Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) Prezidenti Rövnəq Abdullayev imzalayıb.
Əmrə əsasən, “Abşeronneft” Neft və Qazçıxarma İdarəsinin (NQÇİ) rəisi Şahmar Hüseynov “Azneft” İstehsalat Birliyinin Baş direktoru təyin olunub.
Qeyd edək ki, bir müddət əvvəl birliyin direktoru Daşqın İskəndərov SOCAR-ın neftin, qazın nəqli və qaz təsərrüfatı məsələləri üzrə vitse-prezidenti təyin olunub.
Bu gün səhər saatlarından etibarən Xırdalan şəhərinin bir hissəsində qaz təchizatının dayandırılması planlaşdırılır.
“Azəriqaz” İstehsalat Birliyindən Modern.az-a verilən məlumata görə, fasilələr mövcud qaz şəbəkəsindəki hansısa nasazlıqlarla bağlı deyil.
Belə ki, Xırdalan şəhərinin Heydər Əliyev prospekti, H.Z.Tağıyev və S.Bəhlulzadə küçələrində genişmiqyaslı abadlıq işləri aparılır. Bu işlərin gedişatına şərait yaradılması, eləcə də ərazidəki qaz kəmərlərinin təhlükəsizliyi üçün qaz təminatında müvəqqəti fasilələrə zərurət yaranıb.
Abadlıqla məşğul olan təşkilatların işləri yekunlaşdığı andan abonentlərin qaz təchizatı dərhal bərpa olunacaq.
2020-ci ilin sonuna kimi Azərbaycanın bütün ərazilərində icbari tibbi sığorta sistemi tətbiq ediləcək.
Bunu İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyinin sədri Zaur Əliyev deyib.
Sistemə keçidin mərhələli şəkildə tətbiq ediləcəyini deyən Z.Əliyevin sözlərinə görə, gələn ilin ilk rübündə 20 rayon sistemə keçidlə əlaqədar yeni qayda ilə işləyəcək. Həmin dövrdə pilot layihənin tətbiq edildiyi 3 rayon da nəzərə alınarsa, icbari tibbi sığorta sisteminin tətbiq edildiyi rayonların sayı 23-ə çatacaq. İkinci rübdən qərb bölgəsi üzrə 17, 3-cü rübdən 14 rayon prosesə qoşulacaq.
Keçidin 4-cü mərhələsində isə Bakı, Sumqayıt şəhərləri və Abşeron rayonunda sistem tətbiq ediləcək.
Qeyd edək ki, büdcədən hər bir vətəndaş üçün 90 manat (ümumi 900 mln) ayrılması nəzərdə tutulub. Həmçinin, ödənişlər 2020-ci ilin ilk 3 ayı tamamən dövlət tərəfindən ödəniləcək. Aprelin 1-dən isə vətəndaşlar ödənişə başlayacaq.
Dövlət və neft sektorunda çalışan işəgötürən və işçilərdən aylıq hesablanmış əməyin ödənişi fondunun 8000 manata qədər olan hissəsindən 2%, 8000 manatdan yuxarı olan hissəsindən 0.5% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqının tutulması müəyyən olunub. Qeyri-dövlət və qeyri-neft sektorunda çalışan işəgötürən və işçilərdən isə aylıq hesablanan əməyin ödənişi fondunun 8000 manata qədər olan hissəsindən 1%, 8000 manatdan yuxarı olan hissəsindən 0.5% miqdarında icbari tibbi sığorta haqqının ödənilməsi müəyyənləşdirilib. İşsiz əhali, təqaüdçülər, şagirdlər, əyani təhsil alan tələbələr, sosial müavinət alan vətəndaşlar, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan şəxslər (fərdi və qrup şəkildə çalışan fermerlər) ödəniş ödəməyəcəklər. Xidmət aldığı zaman isə vətəndaşlar üçün yalnız öz paylarına düşən ödəniş məbləği limit məbləğ deyil. Vətəndaş zəruri olduğu halda limit qoyulmadan bu xidmətləri ala biləcək. (trend)
Son bələdiyyə seçkisinə maraq əvvəlkilərlə müqayisədə daha yüksək oldu. Bələdiyyəyə üzv seçilmiş şəxslərin məvacibi də bu kontesktdə gündəmə gəldi.
Bu və ya digər suallarla bağlı Teleqraf.com-a hazırda Bakının Mehdiabad qəsəbəsi bələdiyyəsinin üzvü, BAXCP sədrinin müavini Niyaməddin Orduxanlı açıqlama verib.
Niyaməddin Orduxanlının sözlərinə görə, bələdiyyələr yerli özünü idarəetmə orqanlarıdır və Azərbaycanda 20 ildir fəaliyyət göstərir: “Hazırda ölkəmizdə 1700-ə yaxın bələdiyyə subyekti var”.
Onun sözlərinə görə, bələdiyyə üzvlərinin sayı yerləşdiyi əraziyə görə dəyişir: “Bələdiyyə üzvləri 7, 9, 11, 13, 19 nəfərdən ibarət ola bilər. 5 min nəfərlik qəsəbədəyə 9 bələdiyyə üzvü, 10 min sakini olan qəsəbəyə 11 bələdiyyə üzvü düşür. Məsələn, Abşeron rayon Mehdibad qəsəbəsinin 13 nəfər üzvü var. Burada yaşayan əhali təxminən 40-50 mini əhatə edir. Sakinlərin sayı 100 mini keçərsə, əraziyə 19 nəfər bələdiyyə üzvü seçilir”.
Niyaməddin Orduxanlı bildirib ki, sıravi bələdiyyə üzvləri əmək haqqı almırlar: “Bələdiyyə üzvləri yerli özünüidarətmə orqanlarında aparılan işlərə kollegial qərar verir. Mandat almış bələdiyyə heyəti aralarından bir nəfəri sədr seçirlər. Əmək haqqı ancaq sədr və sədr müavinləri üçün nəzərdə tutulur”.
Niyaməddin Orduxanlı qeyd edib ki, bələdiyyə sədrlərinin əmək haqları sədrlik etdikləri ərazinin əhalisinə görə dəyişir: “Bələdiyyə sədrlərinin əmək haqqı müxtəlifdir. 300 manat alan da var, 500 manat alan da. 1700 bələdiyyə sədri var və onların maaşı öz büdcələrindən asılıdır. Eyni zamanda, bələdiyyədə ştat yerləri var (ümumi şöbə, mühasibatlıq, komunal xidmətləri aparan şöbə, vergi müfəttişləri), burada işləyən şəxslər maaş alırlar”.
Niyaməddin Orduxanlının sözlərinə görə, bələdiyyələr öz hesablarına maliyyələşirlər: “Dövlət bələdiyyə orqanlarına vəsait ayırmır. İl ərzində yalnız bir dəfə dövlət büdcəsindən pul ayrılır. Bu da 1700 bələdiyyə arasında bölündükdə, hər birinə ortalama 800-1000 manat arasında pul düşür. Özünü idarəetmə orqan olduğu üçün pulu özü yığmalı, layihələri özü həyata keçirməlidir.
Qanunvericiliklə abadlıq, quruculuq, təmir, məhəllələr arası yollara nəzarət etmə, komunal xidmət (zibil tullantılarının təmizlənməsi), vətəndaşlardan torpaq və əmlak vergisini toplamaq kimi vəzifələr bələdiyyə orqanının səlahiyyətinə daxildir”.