Yeni növ koronavirus (COVID-19) xəstəliyinə qarşı peyvənd tapılması üçün araşdırmalar əksər dünya ölkələrində davam etdirilir.

Məsələ ilə bağlı Rusiya Mərkəzi Elmi Tədqiqatlar İnstitu tərəfindən açıqlama verilib. Bildirilib ki, potensial koronavirus peyvəndinin ilk yoxlama mərhələsi müsbət nəticələnib.

Həmçinin peyvəndin kliniki tədqiqatlarının iyul ayında başlayacağı qeyd olunub. Peyvəndin sınaqdan keçirilməsi üçün 25-50 yaş aralığında olan 50 hərbi qulluqçunun könüllü olaraq seçildiyi məlum olub.     /Cebhe.info/

COVID-19 ilə bağlı ziddiyyətli fikirlər səngimir, ekspertlər də yetərli məlumata məlik deyillər  

Koronavirus həyatımıza daxil olduğu gündən bu yana hər gün qulağımız yeni bir söz, xəbər eşidir. Bu qədər cəmiyyətlərdə virusun qeybəti qırılsa da, bəzən elmi fikirdən uzaq şayiələrə, qeyri-ciddi mülahizələrə şahidlik edirik. Elm də zarafatyana fərziyyələrə hakim kəsilib. Fakt odur ki, dünyanın çox ölkəsini sosial-iqtisadi cəhətdən yanıüstə qoyan COVID-19 ilə tanışlığımız hələ də davam edir.

Hazırda virusla bağlı səslənən əsas fikirlər vaksinin tapılması məsələsini də arxa planda qoyub. Bu xəstəliyin müalicəsi prosesində istifadə olunan dərmanlar və yeni koronavirusun genetika fərqini “nəzərə almasıdır”. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) dərmanlarla davranış açıqlamalarına əməl edən də var, məhəl qoymayan da. Ən son olaraq, təşkilat ABŞ Prezidenti Donald Trampın təbliğ etdiyi “Hydroxychloroquine” (malyariya xəstəliyini müalicə edən) adlı dərman preparatının istifadəsini qadağan etdi.

Həkim-pediatr Vaqif Qarayev AYNA ilə söhbətində koronavirusla bağlı saysız fikirlər, versiyalar səsləndiyini deyib: “Əvvəllər hamımızın, daha çox biz pediatrların sevindiyi bir xəbər vardı: “uşaqlar virusa yoluxmurlar”. Amma pandemiyanın gedişatında məlum oldu ki, uşaqlar arasında da yoluxma halları olur, hətta dünyada vəziyyəti pisləşən və ölüm həddinə çatan azyaşlılar da qeydə alınıb. Ardınca yaş qrupu üzrə yayılan məlumatlarda “gənclər arasında xəstəlikdən ölüm halı baş vermir” söhbəti çıxdı. Halbuki, ötən zaman müddətində dünyada yaşlı insanlarla yanaşı, gənclər də virusun qurbanı olaraq həyatını itirdilər”.

“Elə bu günün özündə təhlükəsizlik tədbirlərindən danışanda, hələ də maskadan istifadə mübahisə mövzusu olaraq qalır. Amma maskadan istifadə lazımdır, çünki bunu etməklə heç nə itirmirik. Düşünürəm ki, insanlar arasında çaşbaşlıq yaradan bu mübahisələrin, bir-birini təkzib edən fikirlərin sonu olmayacaq da. Çünki COVID-19 haqqında biliklərimiz azdır. Amma koronavirusla mübarizə və müalicə xəstəxanalarındakı həkimlərin şahidi olduğu mənzərələri eşidəndə, qulaq asanda virusla mübarizənin vacib olduğunu bir daha anlayırıq”, – həmsöhbətimiz bildirib.

Ekspertin sözlərinə görə, ÜST-nin son təlimatında, COVID-19 xəstələrinin müalicəsində “Hydroxychloroquine” dərmanından istifadənin əks təsirlər verdiyi səbəbindən dayandırılması tövsiyə edilir: “Artıq Fransa, Gürcüstan kimi ölkələr bu göstərişə əməl edib. Yenə də bəzi ölkələr tövsiyəyə cavab vermir. Bu da mübahisələrə yol açıb”.

Genetika məsələsinə gəlincə, həkim əlavə edib ki, az əvvəl gürcü, ardınca rusiyalı mütəxəssislərdən məntiqsiz fikirlər səslənirdi: “Guya, qafqazlıların genetikası virusa yoluxma sayında da özünü göstərib. Başqa sözlə, bu bölgə insanına virusun böyük təsiri ola bilməz. Yaxud ruslar da özlərini müdafiə edirdilər ki, asiyalı və qafqazlıların pandemiya böhranı daha böyük olacaq, rus geni daha güclüdür. Əlbəttə ki, bu fikirlərin irəliləyən zamanda təsdiqini görmədik, haqqında dəqiq məlumat olmayan virus barədə fərziyyələrin də çox olmasını normal qəbul etmək lazımdır”.

“Bütün hallarda karantindən çıxan insanlar maskadan istifadə, xəstəliyə inanmaq, sosial məsafəni qorumaq kimi məsələlərin hələ də qüvvədə olduğunu bilməlidirlər. Çünki koronavirusun insan sağlamlığına ciddi təsir etmədiyini deyənlər, təəssüf ki, yenə də var”, – V.Qarayev vurğulayıb.

Almaniyada yaşayan və fəaliyyət göstərən həkim-radioloq Fərid Əhmədli AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, ÜST-nin məlum dərmanla bağlı tövsiyəsinə Almaniyada əməl edilir: “Dərman artıq müalicə kursundan çıxarılıb, xəstəliklə bağlı dəqiq məlumatlar olmadığından yeni metodlar tətbiq edilir. “Hydroxychloroquine” xəstələrdə əks təsirlər yaradır, xüsusən qaraciyərdə yaratdığı fəsadlar virusdan qurtuluqdan sonra xəstənin sonrakı zamanda həyatı üçün təhlükə yarada bilər”.

Virusun insan genetikasına görə təsiri məsələsinə şərh verən həkim bildirib ki, COVID-19-un genetik mənsubiyyəti öyrənilmədiyindən fikirlər də müxəlifdir: “Misal üçün, “qaradərili genotipə virusin təsiri yoxdur” deyirdilər. Ola bilər ki, Afrika ölkələrində tibb o qədər inkişaf etməyib, testlər edilmir deyə, yoluxma sayı az görünür. Yaxud deyilir ki, “az sayda yoluxma olduğu deyilən ölkələr real rəqəmləri gizlədir”. Bu səbəbdən genotip fərqinə görə yoluxma məsələsi rəsmi və elmi təsdiqini tapmadığından dəqiq nə isə demək mümkün deyil”.

Vaksin məsələsinə diqqən çəkən F.Əhmədli hesab edir ki, cari il ərzində onun tapılması mümkün deyil: “Hələlik, təcrübəmizdə xəstələrlə işlədiyimiz müddətdə bu qənaətimizi deməliyik ki, immun sistemi güclü olan insanlar bir çox xəstəlik kimi, koronavirusa qa qalib gələ bilirlər. Yoluxma olsa belə, qurtulma şansı çox böyükdür. Tək bildiyimiz odur ki, bu virus var və təhlükəlidir. Almaniyanın da bir çox ölkələr kimi pandemiya ilə mübarizəsi öz bəhrəsini verir. Artıq yoluxma və ölüm halları gedikcə azalır”.      /Raminə Eyvazqızı/

Azərbaycanda xüsusi karantin rejiminin yumşaldılmasından sonra koronavirusa yoluxanların sayı hər gün artmaqda davam edir. Bugünə qədər ən çox yoluxma isə 273 nəfərlə dünən qeydə  alınıb. Bundan başqa yoluxanlar arasında dövlət qurumlar və digər şirkətlərin əməkdaşları da var.

Yeniavaz.com sözügedən şirkətlərin və koronavirusa yoluxan əməkdaşların siyahısını təqdim edir:

Belə ki, “Azəriqaz” İstehsalat Birliyinin altı əməkdaşı koronavirusa yoluxmuşdu. Bu barədə məlumatı İB-nin İctimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinin rəisi Ceyhun Səfərov təstiq etmişdi. Onun sözlərinə görə, koronovirusa yoluxanlar 50-65 yaş arası şəxslər olub.

Əməkdaşları koronavirusa yoluxan bir digər şirkət Sumqayıt Telekommunikasiya Qovşağıdır. Məlumatı şirkətin  rəisi Nəriman Salmanov təstiq edərək, iki nəfərdə virusun aşkarlandığını qeyd edib.

Bundan başqa TƏBİB-in rəsmi məlumatına görə, Bakı Tikiş Evi, “Baku Steel Company” və Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq strukturlarında da yoluxma qeydə alınıb.

Bakı Tikiş Evi – 64 nəfər;

“Baku Steel Company” – 48 nəfər;

Ədliyyə Nazirliyinin müvafiq strukturlarında – 46 nəfər koronavirusa yoluxub.

Bakının məşhur gözəllik salonlarından biri “Orxideya” Beauty Studionun Xalqlar Dostluğu filialında da yoluxma aşkarlanıb. Belə ki, məlumatı “Orxideya” Beauty Studiodan təsdiqləyiblər və üç əməkdaşında koronavirus aşkarlandığı bildirilib.

APA Media Qrupunun rəhbəri Vüsalə Mahirqızı jurnalsitlər üçün inşa olunmuş növbəti binanın media təmsilçilərinə verilməsi qaydaları ilə bağlı təkliflərini səsləndirib.

V.Mahirqızının bu barədə fikirləri aşağıdakı kimidir:

• Neçə gündür ki, həmkarlarımızın yeni jurnalist evlərinin verilməsi mövzusundakı statuslarını oxuyuram. Vaxt yaxınlaşdıqca yəqin ki, bu statuslar daha da artacaq. Hamı özünü haqlı hesab edir və hərənin də özünə görə arqumenti var. Mənim təklifim, hətta xahişim bundan ibarətdir ki, bu dəfə bu məsələnin seçimində media orqanları iştirak etməsin.
  Bir online sistem hazırlamaq və müraciət kriteriyalarını müəyyən etmək olar. Həmin kriteriyalara uyğun, ev almaq istəyən hər bir jurnalist online qaydada sənədlərini təqdim edir. Kriteriyalar dəqiqliklə seçilsə, müraciətlər minlərlə olmayacaq. Daha sonra isə müraciətlərin araşdırılması üçün ekspertlərdən və dövlət orqanlarının nümayəndələrindən ibarət komissiya yaradıb, yekun siyahını Prezidentə təqdim etmək mümkündür. Bu, bir neçə məsələyə görə vacibdir:

Bu barədə Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargah məlumat yayıb.

COVID-19 üçün götürülən analiz nümunələri müsbət çıxmış 1940, 1952, 1955, 1959 və 1962-cı il təvəllüdlü 5 nəfər vəfat edib.

Hazırkı dövrədək ölkəmizdə 5 662 nəfərin koronavirus infeksiyasına yoluxması faktı müəyyən edilib, onlardan 3 508 nəfər müalicə olunaraq sağalıb, 68 nəfər vəfat edib, 2 086 nəfərin xüsusi rejimli xəstəxanalarda müalicəsi davam etdirilir.

Həmin şəxslərdən 55 nəfərin vəziyyəti ağır, 69 nəfərin vəziyyəti orta ağır qiymətləndirilir, digərlərinin səhhəti stabildir.

“Hazırda koronavirusa yoluxma sayının artması ilk növbədə karantin rejiminin yumşaldılması ilə əlaqədardır. Çünki yumşalmalar nəticəsində insanlar arasında təmas riski də artır”.

Bunu Tibbi Ərazi Bölmələrini İdarəetmə Birliyinin (TƏBİB) Yoluxucu xəstəliklər üzrə İşçi qrupunun rəhbəri, infeksionist Vasif Əliyev APA-ya açıqlamasında deyib.

O bildirib ki, əsasən də rayonlarda yas mərasimləri ilə bağlı qadağalara məhəl qoyulmur. Buna əhəmiyyət verməyən insanlar kütləvi şəkildə toplaşırlar. Kütləvi toplaşmalar virusun yayılması üçün ən yaxşı ortamdır, çünki insanlar burada bir-birinə çox yaxın məsafədə olurlar. Virusdan qorunmaq üçün ən azı 2 metr məsafə saxlanmalıdır, bu qanunauyğunluq kütləvi yerlərdə pozulur. İnsanların gigiyenik qaydalara əməl etməməsi, maska taxmaması, məsafəni qorumaması - bu üç vacib, sadə tövsiyəyə riayət edilmədiyi halda yoluxma riski artır.

Əliyev qeyd edib ki, maska taxılmaması ilə bağlı cərimələr tətbiq olunsa belə, qısa müddətdə yoluxma sayında azalma görə bilməyəcəyik: “Bir müddət keçməsi lazımdır. Xəstəliyin inkubasiya dövrünü nəzərə alsaq, yoluxma sayının azalıb-azalmayacağını ən azı 2 həftədən sonra görə bilərik”.

Əliyev bildirib ki, havanın, mövsümün bu xəstəliklə əlaqəsi yoxdur. Onun sözlərinə görə, isti ölkələrdə də bu virus yayılıb: “COVID-19 yeni virus olduğuna görə hansı temperaturda, yay mövsümündə nə qədər davam edəcəyi də bəlli deyil. Hazırda ölkədə yoluxma sayını pik saymaq olmaz. Yoluxma yüksəlməyə doğru gedir. Düşünürəm ki, koronavirusa yoluxma iyunun ortalarında pik həddə çatacaq. Bir az gecikə də bilər. Düşünürəm ki, iyunun 15-20-si arası yoluxma sayı artacaq. Tətbiq olunan cərimələrin təsirini 2 həftə sonra görəcəyik. O vaxta qədər pik həddi keçə bilərik. Çünki cərimələr tətbiq olunana qədər yoluxmalar olacaq. Artıq xeyli müddətdir ki, insanlar qaydalara əməl etmirlər. Cərimələr yoluxmanın sürətini azalda bilər, amma pik həddin qarşısını almaq olmaz”.

Əliyev vurğulayıb ki, virus çoxdur və yayılmaqda davam edir: “Bəzi insanlar bunu ağır formada keçirir. Heç kim o insanların yerində olmaq istəməz. Bunu bir xəbərdarlıq və ya tövsiyə kimi qəbul edə bilərsiniz. İnsanlara virusa yoluxmadan bu bəladan qurtulmağı tövsiyə edirəm. Bunun üçün sadəcə, bəsit qaydalara əməl etmək lazımdır. Virus olsun, ya olmasın, gigiyena qaydalarına hər zaman əməl etmək lazımdır. Qapalı mühitdə maska taxmağın, qaydalara əməl etməyin, sosial məsafəni qorumağın hər hansı zərəri yoxdur, ancaq faydası var”.

Bəs ölüm halları niyə son zamanlar bu qədər artıqdır?

Koronaviruslu xəstələrin müalicəsi ilə məşğul olan tibb elmləri üzrə dosent Ədalət Rüstəm “Yeni Müsavat”a bildirib ki, son dərəcə ciddi bir durumdur və insanlar deyilənlərə əməl etməlidirlər:

“Mən 15 gün müddətində koronaviruslu xəstələrin müalicəsi ilə məşğul oldum. Həmin müddət də, indi də diqqət edirdim ki, insanlar koronavirusa məhəl qoymurlar. Hətta testi pozitiv çıxanlar həkimlərlə dava edirdilər ki, bizi bura nə üçün gətirmisiniz? Yəni adamlar başa düşmürdülər ki, vəziyyətləri ağır olmasa belə, onlar ətrafdakılar üçün təhlükədir və virusu yayırlar. Deyim ki, indiyə qədər Azərbaycanda ölən xəstələrin hamısı ikinci xəstəliklərindən dünyalarını dəyişiblər.

Yəni sağlam adam koronavirus tutub deyə vəfat etməyib. Sadəcə olaraq, koronavirus infeksiyası xəstənin əsas xəstəliyini sürətləndirir. İnsan əgər 1 ilə öləcəkdirsə, 2 aya dünyasını dəyişir. Buna görə də dəfələrlə dövlətlər bəyan ediblər ki, xüsusilə də yaşlı insanlar deyilənlərə əməl etsinlər. Təbii ki, gənclər və uşaqlar da qorunmalıdır. Çünki onlar daşıyıcı olub, xəstəliyi daha yaşlılara, digər xəstəliyi olanlara keçirə bilərlər. Bununla da həmin insanların həyatlarına son qoymuş olurlar”.

Həkim qeyd edib ki, xəstə sayı artdıqca vəziyyət ciddiləşir: “Reanimasiyalarda yer tapılmır. Bunun özü ciddi haldır. Əgər artım tempi bu cür davam edərsə, o zaman xəstələri saxlamağa yer olmayacaq. Sosial məsafə saxlayıb, əlləri dezinfeksiya etmək lazımdır. Daha nə olmalıdır ki, insanlar buna inansınlar? Dünyada vaksin tapılmasa da, koronavirusu müalicə üsulları mövcuddur. Ümumiyyətlə, vaksin sağaltmaq üçün yox, xəstəliyin qarşısını almaq üçündür.

Bu gün müxtəlif dərmanlardan istifadə edilir və hər gün açıqlanan rəqəmlər də realdır. Bildirilir ki, məsələn, 100 xəstə sağalaraq, evə buraxılıb. Bu, həqiqətən də belədir. Plazma üsulu ilə müalicədən də istifadə edilir. Yəni sağalan xəstələrin qanından istifadə edilərək, vəziyyəti ağır olanlar müalicə edilir. Ancaq təəssüf ki, sağalan xəstələr plazma üçün müraciət etmirlər. Onların əksəriyyəti digər xəstələrin sağalmasına yardım göstərmirlər. Bu da məyusedici haldır”. /yenimusavat

Bu barədə Müdafiə Nazirliyi məlumat yayıb.

Bildirilir ki, dörd il müddətində hazırlıq keçən və təhsil alan kursantlar bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirirlər.

Gələcəyin zabitləri sinif otaqları və xüsusi hazırlanmış məntəqələrdə müxtəlif ixtisaslar və rəhbər sənədlər haqqında məlumatlı olmaları ilə bağlı nəzəri, çöl-səhra şəraitində isə taktiki və atəş hazırlığı, döyüş texnikasının istismarı, eləcə də digər fənlər üzrə praktiki imtahanlar verirlər.

“Ölkə.Az” maska taxılması tələb edilən məkanların siyahısını təqdim edir:

1.1. şəhərlərarası (rayonlararası) və şəhərdaxili (rayondaxili) sərnişindaşımada istifadə olunan nəqliyyat vasitələrində (avtobus, taksi, metro, dəmiryolu və s.);

1.2. bazarlarda, qapalı ictimai iaşə, ticarət və xidmət obyektlərində (həmin obyektlərdə göstərilən xidmət növündən asılı olaraq tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrin çıxarılmasının zəruri olduğu hallar istisna olmaqla);

1.3. dövlət orqanlarının (qurumlarının) binalarında vətəndaşların qəbulu və vətəndaşlara xidmət üçün nəzərdə tutulan sahələrdə;

1.4. fiziki və hüquqi şəxslərə məxsus binaların müştərilərə xidmət göstərilməsi üçün istifadə edilən sahələrində;<ins'>

1.5. açıq sahəli ofislərdə və istehsalat yerlərində;

1.6. tarix və mədəniyyət abidələri hesab edilən qapalı məkanlarda, ibadət yerlərində, elm və səhiyyə müəssisələrində, sosial, mədəniyyət və digər bu kimi qapalı obyektlərdə;

1.7. ictimai nəqliyyat dayanacaqlarında, bilet kassalarının, bankomatların (ATM) və ödəniş terminallarının, ticarət, iş və xidmət obyektlərinin qarşısında növbədə;

1.8. insanların toplaşdığı və yaxın təmasda olduğu açıq havadakı ictimai yerlərdə onlar arasında sosial məsafənin qorunmasının mümkün olmadığı digər hallarda.

Qeyd edək ki, maska taxılması ilə bağlı tələbləri pozan fiziki şəxslər əlli manat məbləğində, vəzifəli şəxslər yüz manat məbləğində, hüquqi şəxslər iki yüz manat məbləğində cərimə edilir. Bir il ərzində bu tələblər təkrar pozularsa, fiziki şəxslər yüz manat məbləğində, vəzifəli şəxslər iki yüz manat məbləğində, hüquqi şəxslər dörd yüz manat məbləğində cərimə edilir”.

Şəhərlərarası müntəzəm marşrut avtobusları yeni qaydalarla fəaliyyət göstərəcək.

Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidməti TƏBİB-in tövsiyələrinə əsasən, avtobusları hazır vəziyyətə gətirib.

Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargah rayonlararası müntəzəm sərnişindaşımaya qoyduğu məhdudiyyəti ləğv edəcəyi halda avtobuslar yenidən fəaliyyətə başlayacaq. Lakin avtobuslar tam dolu şəkildə səfərə çıxmayacaq.

Dövlət Avtomobil Nəqliyyatı Xidmətinin mətbuat katibi Nuridə Allahyarova "Xezerxeber.az"-a bildirib ki, avtobuslarda fasilə zamanı təmizlik işləri aparılacaq. Bununla yanaşı, maskasız heç bir sərnişin avtobusa buraxılmayacaq.

Nuridə Allahyarova əlavə edib ki, qiymət artımının olmamasına da xüsusi nəzarət olunacaq.

Bu barədə APA-nın sorğusuna cavab olaraq Daxili İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətindən bildirilib.

Qeyd edək ki, epidemiya əleyhinə, sanitariya-gigiyena və karantin rejimləri dövründə tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə ilə bağlı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilən tələblərin pozulmasına, habelə vəzifəli şəxslər tərəfindən həmin tələblərin pozulmasının qarşısının alınmamasına görə fiziki şəxslər 50 manat məbləğində, vəzifəli şəxslər 100 manat, hüquqi şəxslər 200 manat məbləğində cərimə ediləcək.<ins'>

Bu, Prezident İlham Əliyevin bu gün təsdiqlədiyi İnzibati Xətalar Məcəlləsinə edilən dəyişiklikdə əksini tapıb.

Sözügedən xətanın inzibati tənbeh almış şəxs tərəfindən inzibati tənbeh vermə haqqında qərar qüvvəyə mindiyi gündən epidemiya əleyhinə, sanitariya-gigiyena və karantin rejimləri dövrü başa çatanadək təkrar törədilməsinə görə fiziki şəxslər 100 manat, vəzifəli şəxslər 200 manat, hüquqi şəxslər 400 manat məbləğində cərimələnəcək.